وب سرويس ها به صورت كلي نرم افزار هاي آنلايني هستند كه از سرويس دهنده ( كارگزار ) از طريق كدهاي قابل تعريف ( Xml يا Json ) خدمات مورد نظر سرويس گيرنده را ارائه مي كند. سرويس گيرنده از طريق كدهاي تعريف شده در قالب درخواست و پاسخ (Response & Request) خدمات مورد نظر خود را دريافت مي كند.

در ادامه نحوه عملكرد درخواست ها و پاسخ هاي وب سرويس پرواز را شرح مي دهيم.

در وب سرويس هاي پرواز درخواستهاي اوليه شامل مواردي چون مبدا، مقصد، تاريخ حركت، تاريخ برگشت، كلاس پرواز، تعداد بزرگسال و ... مي باشد و پاسخ هاي اوليه از كارگزار شامل پروازهاي موجود نسبت به درخواست اعلام شده است. ( لازم به ذكر است نحوه نمايش اطلاعات توسط تيم برنامه نويس اجرا كننده وب سرويس ساخته مي شود و كارگزار اطلاعات را صرفا به صورت كد ارسال مي كند. ) پس از انتخاب پرواز مورد نظر درخواست دوم ارسال مي شود كه شامل اطلاعات پرواز انتخاب شده و مشخصات مسافران مي باشد. در واكنش دوم توسط كارگزار در صورت صحت اطلاعات ارسال شده، بليط issue شده و كارگزار منتظر درخواست سوم و نهايي خواهد بود. در درخواست سوم و نهايي در صورت تكميل مراحل پرداخت درخواست صدور بليط ارسال مي شود و كارگزار نيز در نهايت بليط را ارسال مي كند.

اين روند كلي وب سرويس هاي گردشگري مربوط به پرواز هاست و بسته به نوع وب سرويس، خدمات و اطلاعات با هم تفاوت هايي دارند. براي مثال يكي از گزينه هاي موجود، وب سرويس آمادئوس ( Amadeus ) مي باشد و اين وب سرويس فروش هاي انجام شده شما را بر روي استاك هاي پروازي ( Airline Stock ) مجموعه گردشگري شما اضافه مي كند. به اين معني كه در پنل فروش شما، خريد هاي انجام شده چه به صورت حضوري و چه به صورت آنلاين در فهرست استاك هاي شما اضافه مي شود. از ديگر وب سرويس هاي خارجي مي توان به وب سرويس ياتي (Iati) اشاره نمود. همچنين وب سرويس هاي داخلي نيز وجود دارند كه مي توان به وب سرويس ماهان، وب سرويس ايران اير و وب سرويس ايران ايـر تور اشاره كرد.

براي اينكه شما بتوانيد وب سرويس پرواز داشته باشيد ابتدا بايد طي تحقيق و بررسي، كارگزار مورد نظر خود را انتخاب كرده و مراحل دريافت وب سرويس را با آنها آغاز كنيد. مجموعه گردشگري شما براي گرفتن چنين خدماتي نياز به اخذ بند الف دارد. كارگزار هاي پرواز از شركت شما درخواست هاي متفاوتي خواهند داشت. براي مثال عمدتا از شما ضمانتنامه بانكي با مبالغ متفاوت ( در برخي موارد 200 ميليون تومان و برخي ديگر بدون نياز به مبلغ ضمانت ) را درخواست خواهند كرد. همچنين مبلغي را نيز به عنوان هزينه ارائه خدمات ( Setup fee ) درخواست مي كنند. ( اين هزينه مي تواند از 0 تا بيش از 30 ميليون تومان متغير باشد. ) شما بايد تيم اجرا كننده وب سرويس خود را به كارگزار معرفي نماييد، زيرا عمده كارگزار ها تيم آي تي را خواهند پذيرفت كه از آنها گواهينامه ( Certificate ) اجراي وب سرويس را داشته باشد. پس از طي مراحل مورد نياز با كارگزار مورد نظر شما، آن ها كد هاي نمونه ( Code samples ) را در اختيار شما قرار مي دهند تا به تيم اجرا كننده خود ارائه كنيد. برنامه نويسان با تجزيه و تحليل كدها به شما زمان و هزينه را اعلام مي كنند و شما مي توانيد پروژه خود را شروع كنيد. احتمالا تاكنون به اين موضوع پي برده ايد كه براي اجراي وب سرويس خود مي بايست بودجه قابل توجهي را در نظر بگيريد.

يكي از راهكارهاي مناسب، گرفتن وايت ليبل (White label) از ديگر شركت ها مي باشد. كه ويژگي هاي آن به شرح زير مي باشد :

مزايا : عدم نياز به پرداخت هزينه هاي زياد، عدم نياز به تعهد در قبال پشتيباني و خدمات، سرعت بالا در راه اندازي پس از عقد قرارداد.

معايب : از دست دادن درصدي از مبالغ فروش، ورود مبالغ فروش به حساب شركت اصلي و تسويه حساب با آنها در دوره هاي ماهانه يا هفتگي يا ... و ورود به صفحه ( Domain or Sub Domain ) متفاوت هنگام رزرواسيون آنلاين توسط مشتري، كه در برخي موارد باعث كم شدن اعتماد مي شود.

مقر اصلي شركت ميستي فلاي در سنگاپور مي باشد و در سال 2009 تاسيس شده است. ميستي فلاي اكنون يكي از بزرگترين ارائه كنندگان خدمات B2B پرواز در سرار جهان مي باشد. از جمله ويژگي هايي كه باعث موفقيت اين شركت مي باشد، قيمت مناسب و رقابتي پروازهاي ارائه شده توسط آنها است.

با مراكز فروش در بيش از 70 كشور دنيا و با ارائه پروازهاي بيش از 900 شركت هواپيمايي، امروزه ميستي فلاي توانسته در بازارهاي بزرگي مانند آمريكا، انگليس، سنگاپور، هند، برزيل و استراليا نقش مهمي داشته باشد. ميستي فلاي با بهره بردن از يكي از قوي ترين وب سرويس هاي گردشگري و ارائه خدمات رزرواسيون آنلاين بليط، تاكنون بيش از 2500 مشتري در بيش از 60 كشور داشته است.

شركت ميستي فلاي در دو سطح متفاوت خدمات خود را به مشتريان ارائه مي كند كه در ادامه با آنها آشنا خواهيد شد :

اين نوع خدمات شامل ارائه دسترسي به پنل كاربري آنلاين MyFareBox جهت مجموعه هاي گردشگري مي باشد (دريافت sign). اين روش به صورت B2B مي باشد و براي خريد پروازهاي ارائه شده توسط ميستي فلاي از اين پنل آنلاين و ارائه به مشتريان مناسب مي باشد. از ويژگي هاي آن مي توان به استفاده از ارزهاي متفاوت، پشتيباني از GDS هاي گوناگون ، استفاده از اكثر روشهاي پرداخت و پشتيباني 24 ساعته اشاره نمود.

One Point نام خدمات وب سرويس (API) ميستي فلاي مي باشد كه براي ارائه خدمات به صورت B2C مناسب است. اين وب سرويس از طريق كدهاي XML قابل تعريف است و طبق استاندارد وب سرويسها از SOAP، WSDL و UDDI تشكيل شده است و از Framework هاي زير قابل پياده سازي مي باشند:

از ويژگي هاي وب سرويس ميستي فلاي مي توان به مواردي چون نرخهاي پايين به خصوص در پروازهاي SOTO ، ارائه اطلاعات بار مربوط به هر شركت هواپيمايي، نمايش اطلاعات اضافي پروازها مانند نرخ غذاها و خدمات درون پرواز يا اضافه بار ... و قابليت رزرو همزمان 5 برنامه سفر براي يك مسافر اشاره نمود.

وب سرويس پرواز ميستي فلاي قابليت پياده سازي بر روي سيستم هاي Back office را دارد. همچنين در طراحي اپليكيشن موبايل گردشگري ( رزرو آنلاين بليط ) و يا در طـراحي سايت گردشگري، مي توان از آن استفاده نمود.

از نگاه فناوري اطلاعات و بر اساس استانداردهاي تعريف شده، وب سرويس، سرويس يا خدمتي است كه از طريق اينترنت توسط يك سرور ( Server ) به سرويس گيرنده يا ( Client ) ارائه مي‌شود. در بيشتر موارد وب سرويس به صورت يك رابط وب، بين نرم‌افزارهاي مختلف مانند اپليكيشن هاي موبايل يا وب سايت‌هاي مختلف با پايگاه داده‌ها ( Data Base ) استفاده مي‌شود.

آمادئوس آي‌تي گروپ ( Amadeus IT Group ) شركت بين المللي ارائه كننده راهكار هاي آنلاين، براي آژانس هاي گردشگري در خصوص خدماتي از قبيل: رزرواسيون پروازهاي بين المللي، رزرواسيون آنلاين هتل، رزرواسيون آنلاين بليط قطار، كرايه اتوموبيل و ... مي باشد. دفتر مركزي آمادئوس در شهر مادريد اسپانيا قرار دارد.

اين شركت، در سال 1987 توسط شركت‌هاي هواپيمايي اير فرانس، لوفت‌هانزا و هواپيمايي ايبريا تاسيس شد. اين سه شركت هواپيمايي، همچنان به‌عنوان سهامداران اصلي شركت آمادئوس به‌شمار مي‌آيند. شركت آمادئوس جهت ارائه خدمات در بازار اروپا در كنار تنها ارائه دهنده خدمات مشابه يعني شركت Sabre آمريكايي تاسيس شد. اولين نرم افزار آمادئوس از روي System One ( يك شركت آمريكايي كه با Sabre رقابت مي كرد اما ورشكسته شد ) و يك نسخه از نرم افزار قيمت گذاريِ Air France تهيه شد. در ابتدا سيستم Amadeus به سامانه رزرواسيون آنلاين پرواز اختصاص يافته بود. در طول سال ها، به خدمات مسافرتي ديگر ( رزرواسيون آنلاين هتل ها، قطار، اتومبيل، خدمات بيمه و غيره ) نيز توسعه يافت.

مركز داده ( Data center ) آمادئوس در شهر اردينگ ( Erding ) آلمان است. در سال 2010، مجموعه Erding نيم ميليارد معاملات روزانه را پردازش كرد. Erding به طور متوسط 9000 درخواست كاربر را در كمتر از 3 ميلي ثانيه و ميانگين بازدهي 99.99٪ تحليل كرد.

مراكز داده هاي آمادئوس به غير از اردينگ ( Erding ) آلمان، در ميامي ايالات متحده و سيدني استراليا قرار دارند. آمادئوس همچنين شعب ديگري در آلمان، تايلند، هند، لهستان، كلمبيا، اوكراين و اتحاديه اروپا دارد.

وب سرويس ( API ) آمادئوس يك نرم افزار آنلاين است كه از طريق كدهاي XML امكان ارائه پروازهاي بين المللي را به صورت B2C جهت خدمات گردشگري امكان پذير مي كند. آمادئوس به شما امكان پياده سازي آن را روي سيستم هاي آنلاين گردشگري ( در طـراحي سايت گردشگري ) و سيستمهاي داخلي ( كانترها ) مي دهد. از مزاياي اين وب سرويس مي توان به فروش بر روي استاكهاي پروازي ( Flight stocks ) مجموعه هاي گردشكري اشاره كرد. آمادئوس از محبوب ترين و بي نقص ترين وب سرويس هاي گردشگري موجود در بازار مي باشد. براي مثال در سال 2009 سهم آن از فروش جهاني 37% اعلام شد. مجموعه پروازهاي ارائه شده توسط اين وب سرويس بازه بسياري عظيم از شركتهاي هواپيمايي را تشكيل مي دهد و تهيه بليط هاي صادر شده خارج از محل صدور ( SOTO ) را نيز شامل مي شود. لازم به ذكر است اين وب سرويس پرواز هاي هواپيمايي هاي ايران را شامل نمي شود.

جهت اخذ اين وب سرويس در صورتي كه مجموعه شما داراي بند الف مي باشد، مي توانيد با اين شركت شروع به مذاكره كرده و پس از انجام اقدامات لازم، كدهاي وب سرويس را اخذ كرده و اقدام به پياده سازي آن كنيد. اقدامات مورد نيازي كه جهت اخذ وب سرويس آمادئوس عبارتند از:

وثيقه ( ضمانت نامه بانكي )، هزينه نصب ( حدود 26 ميليون تومان )، موارد پشتيباني كه در قرارداد شما قيد مي شود و معرفي شركت IT جهت پياده سازي وب سرويس ( شركتي كه معرفي مي كنيد مي بايست گواهينامه يا همان Certificate لازم را از آمادئوس را اخذ كرده باشد. )

پس از اخذ كدهاي اين وب سرويس، مي توانيد آن را در اختيار برنامه نويس ها قرار داده تا اقدام به پياده سازي آن در زمان طراحـي سايت گردشگري شما كنند.

سيستم گابريل در سال 1379 توسط هواپيمايي ملي ايران ( هما ) با همكاري شركت سيتا ( Sita ) در ايران به صورت اجاره اي راه اندازي شد و پس از نصب آن در مجموعه هما، اين سيستم به سرعت در واحد هاي رزرواسيون آژانس هاي مسافرتي استقرار يافت و ساير ايرلاين هاي فعال در ايران نيز هر كدام به مجموعه گابريل پيوستند تا آژانس هاي مسافرتي با استفاده از سيستم گابريل به امور رزرواسيون تمامي خطوط هوايي داخلي بپردازند. سيستم گابريل بوسيله رابط كاربري دستوري ليازون ( Liason Command Prompt ) انواع دستورات جستجو، رزرو و صدور بليط هاي هواپيمايي را از كاربران فروش بليط آژانس هاي مسافرتي گرفته و بر قراري ارتباط هاي لحظه اي با مركز ظرفيت ايرلاين ها، نسبت به انجام اين امور مي پردازد. اين سيستم در زمان خود از ويژگي هاي بالايي برخوردار بود كه مي توان برخي از آنها را نام برد :

• داشتن (Passenger name records (PNRs
• برنامه زماني ثبت شده از همه ي اطلاعات موجود و در دسترس براي استفاده كنندگان ايرلاين ها و پروازهاي داخلي
• امكانات مربوط به اشتراك گذاري كد
• اتصال به سيستم توزيع جهاني
• رابط به سيستم كنترل براي انتخاب صندلي
• و...

سيستم گابريل شركت سيتا تا پايان سال 2005 ميلادي توسط بيش از 160 ايرلاين در جهان استفاده مي شد، اين سيستم كه دو دهه از عمر آن مي گذرد، اكنون مي توان نشانه هايي از اين طول عمر بالا در نسبت با دنياي امروزي فناوري را در آن مشاهده كرد و تقريبا از كارايي هاي مثبت آن افتاده است. به همين دليل شركت سيتا از همان سال نسبت به به روز رساني اين سيستم اقدام كرده است كه به روز شده آن كه تحت وب نيز مي باشد، اكنون در بسياري از كشور هاي مورد استفاده قرار گرفته است و به زودي نيز در ايران اين سيستم رزرواسيون پرواز هاي داخلي، به روز خواهد شد.

در حال حاضر ايرلاين هاي داخلي ذيل بر روي بستر گابريل قرار دارند :

• ايران اير
• تابان
• آسمان
• ايران ايـر تور
• معراج
• قشم اير
• آتا
• كاسپين
• كيش اير
• زاگرس

با پيشرفت هاي سريع در دنياي اينترنت، تقاضا ها براي رزرواسيون آنلاين بليط هاي داخلي در كشور ايران به خصوص در 3 سال اخير به شدت اوج گرفت. اين نياز نقطه ضعف گابريل را نمايان كرد و عدم تحت وب بودن اين سيستم و عدم وجود وب سرويس پرواز يكپارچه و دقيقي، كار را در اين زمينه سخت كرد.

تنها راه ايجاد بستر هاي فروش آنلاين بليط هواپيما در استفاده از ربات ها يافت شد و بسياري از شركت هاي نرم افزاري با تخصص گردشگري، به پياده سازي اين گونه ربات ها روي آوردند. ربات هاي رزرواسيون در واقع نقش يك كارمند فروش بليط را ايفا مي كنند و به صورت خودكار دستورات فني رزرو بليط را بر اساس خواسته هاي ثبت شده مسافر در حال جستجو و رزرو در سايت آژانس ها را در رابط ليازون به صورت لحظه اي وارد مي كند. اين روش هر چند كه توانست امكان رزرو آنلاين پرواز هاي داخلي را در كشور فراهم كند و آژانس هاي مسافرتي توانستند از اين امكان بهره ويژه اي ببرند، مسائل و مشكلاتي را نيز به همراه داشت. خطا هاي بالا، رزرو هاي نادرست، عدم نمايش نرخ هاي صحيح به مسافران، نگهداري هاي مستمر هزينه بر، ايجاد ترافيك هاي سنگين در سرور هاي آژانس ها و به خصوص شركت هاي هواپيمايي داخلي كه موجب اعتراض آنها نيز شد، ايجاد منوپول هاي غلط اقتصادي و عملا توفقي طولاني در حركت فناوري گردشگري كشور به سمت مسير صحيح آن كه وب سرويس هاي رزرواسيون پرواز است، برخي از معايب پديدار شدن اين گونه سيستم هاي بود.

با نمايان شدن برخي از مسائل و مشكلات ربات هاي رزرواسيون پرواز هاي داخلي و تلاش هاي سازمان هواپيمايي كشور و ايرلاين ها، اكنون اغلب شركت هاي هواپيمايي داخلي اقدام به توليد وب سرويس هاي رزرواسيون پرواز خود نموده اند و با ارائه آن به آژانس هاي مسافرتي و تيم هاي فني آنها، امكان رزرو بليط هاي داخلي به صورت صحيح در كشور در حال پديد آمدن است. برخي از ايرلاين ها مانند هواپيمايي ماهان، ايران اير و كاسپين، كمي زودتر از بقيه دستورالعمل هاي وب سرويس هاي رزرواسيون خود را در اختيار آژانسها قرار داده اند و البته ساير ايرلاين ها هم در حال ارائه آنها هستند.